Gümrük ve Ticaret Bakanı Nurettin Canikli, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile tüketiciyi koruyan düzenlemelerin yürürlüğe girdiğini söyledi.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Nurettin Canikli, 10.01.2015 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile yürürlüğe giren yeni düzenlemelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Tüketiciye yönelik her türlü ticari reklam ile haksız ticari uygulamayı kapsayan yeni yönetmelikle haksız ticari uygulamalara karşı tüketicilerin korunmasını amaçladıklarını söyleyen Bakan Canikli, reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlar ile ticari uygulamada bulunanların uyması gereken ilkelerin belirlendiğini ifade etti. Bakan Canikli, “Yeni yönetmelikle tüketiciyi koruyacak düzenlemeler yürürlüğe girdi. Vatandaşın güvenli bir ticaret ortamında doğru ve net bir şekilde bilgilenmelerinin sağlanmasını hedefliyoruz” dedi.
Ortalama Tüketicinin Algılama Düzeyi Dikkate Alınacak
Yönetmelikte daha önce mevzuatta hiç yer almayan “ortalama tüketici” tanımının yapıldığını belirten Bakan Canikli,“Reklamların, ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden ve tüketici işlemi ya da tüketiciye yönelik uygulamaların her aşamasında makul düzeyde bilgiye sahip olan gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanan ‘ortalama tüketici’nin algılama düzeyi ile reklamın tüketici üzerindeki olası etkisi göz önünde bulundurularak hazırlanması gerektiği düzenlenmiştir” dedi.
Kamu Düzenini Bozan Reklam Yasak
Kamu sağlığını bozucu nitelikteki reklamların yasaklandığına dikkat çeken Bakan Canikli, “Kamu düzenini bozan, şiddet hareketleri ile yasadışı veya kınanacak davranışlara yol açan, hasta, çocuk, yaşlı ve engellileri istismar eden, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri özelliklere yönelik kötüleme, istismar, önyargı veya ayrımcılık içeren reklamlar da artık yasaklandı” dedi.
Reklamın Reklam Olduğu Anlaşılacak
Yönetmelikle örtülü reklamın tamamen yasaklandığına vurgu yapan Bakan Canikli, böylelikle tüketicilerin farkında olmadan ve iradeleri dışında reklam mesajlarına maruz bırakılarak yönlendirilmelerinin de önleneceğini kaydetti. Bir reklamın reklam olduğunun açıkça anlaşılması gerektiğini kaydeden Bakan Canikli, tüketici tercihlerini bilinçli olarak yönlendirebilecek şekilde mal veya hizmetlere yönelik özel tanıtıcı atıflar yapılarak mal veya hizmetlerin satın alınmasının teşvik edildiği, ticari bir kişi veya firmayla ilgili bilgi ve görüntülerin, konu, içerik, sunum, konumlandırma ve süre açısından abartılı bir şekilde yer aldığı, haber, yazı ve programların “örtülü reklam” sayılacağını söyledi.
Bakan Canikli, “Bazı mal veya hizmetlerin denenerek tüketicilerin bilgilendirilmesine yönelik haber ve yayınlarla, sokakta yapılan her türlü röportaj uygulamasında; tabela veya afiş gibi unsurlar abartılı biçimde öne çıkarılamayacağı gibi, ayrıntılı iletişim bilgilerine de yer verilemeyecek.” dedi.
Karşılaştırmalı Reklam Bir Yıl Sonra
Tüketicileri herhangi bir konuda doğrudan veya dolaylı olarak yanıltan reklamla ve haksız rekabete sebebiyet veren reklamların yasaklandığını ifade eden Bakan Canikli, karşılaştırmalı reklama ilk kez izin verildiğini söyledi. Bakan Canikli, “Tüketicilerin firmalar arasında kıyaslama yaparak bilinçli tercih yapabilmelerine ve mal ve hizmetlerle ilgili daha fazla bilgiye sahip olabilmelerine olanak tanıyan karşılaştırmalı reklamlara belli koşullarla izin verildi. Ancak rakiplere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticaret unvanı veya işletme adlarına bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra reklamlarda yer verilebilecek. Bu bir yıllık süre içerisinde sektör temsilcileri ile birlikte karşılaştırmalı reklamlara ilişkin açıklayıcı bir kılavuz yayınlamayı planlıyoruz” dedi.
Fiyatlara Vergiler Dahil Olacak
Bakan Canikli, yeni düzenleme ile fiyat bilgisine yer verilen reklamlarda tüm vergiler dâhil toplam satış fiyatının yayınlanması zorunluluğu getirildiğini belirtti. Bakan Canikli, “Yurt dışında ifa edilmesi öngörülen paket tur ve eğitim hizmetleri ile yurt dışına yönelik ulaşım ve konaklama hizmetlerinin reklamları hariç olmak üzere, reklamlarda satış fiyatları; ‘Türk Lirası’ cinsinden belirtilmek zorunda olacak. Reklamlarda belirtilen fiyatın geçerliliği ile ilgili bir süre veya stok sınırı var ise, bu süre ve stok miktarı reklamlarda açıkça belirtilmek zorunda” şeklinde konuştu.
İndirim Kandırmacasına Son
Tüketicilerin en çok şikayet ettiği reklam türleri arasında indirimli satış reklamlarının başta geldiğini belirten Bakan Canikli, indirimli satış reklamlarına getirilen yeni sınırlamaları şöyle anlattı: “İndirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi zorunlu hale getirildi. Tüketicileri yanıltabilecek veya gerçekte olduğundan daha fazla indirim uygulanıyormuş izlenimi oluşturacak ifade veya görüntülere yer verilmesi de yasaklandı. Böylelikle tüm ürünlerde indirim yapıldığı şeklinde reklam yapılmasına rağmen sadece belirli ürünlerde indirim yapılan reklam kampanyalarına idari yaptırım uygulanacak. Yapılan indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınacak. Böylelikle ürünün gerçek indirim miktarı konusunda tüketicilerin yanıltılmasının önüne geçilecek. Örneğin bir ürünün iki yıl önce piyasaya çıktığı fiyat baz alınarak iki yıl sonra yüzde 70 indirim yapıldığını iddia eden yanıltıcı reklamlar engellenecek. Ürün indirime girmeden hemen önce hangi fiyattan satışa sunulmuş ise o fiyat baz alınarak indirim reklamı yapılacak.”
Altyazılar Daha Yavaş Akacak
Bakan Canikli, Ticari Reklam ve İlanlarda Altyazı ve Dipnotların Kullanılmasına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Tebliğ’in yürürlükten kaldırıldığını ve bu tebliğde yer alan hükümlerin yeni yönetmelik kapsamına alındığını söyledi. Bakan Canikli, “Reklamlarda, tüketicinin satın alma kararını etkileyecek nitelikteki bilgiler ortalama tüketicinin algılayabileceği sürede ve biçimde iletilmek zorunda olacak. Reklamlarda yer alan alt yazı, durağan yazı ve dipnotlar; okunabilir ve algılanabilir hız ve büyüklükte olacak. Reklamlarda yer alan altyazıların ekrandan daha yavaş geçmesine yönelik düzenleme yaptık. Yürürlükten kaldırılan tebliğe göre saniye başına 5 kelimenin altyazıda yer alması öngörülmüşken, yeni yönetmelikte saniye başına 4 kelime öngörülüyor. Böylece tüketici daha rahat ve sağlıklı bilgilenecek” dedi.
Reklam Çocukların Taklit Edebileceği Şiddet Uunsuru İçermeyecek
Bakan Canikli, yeni yönetmelikte çocuklarla ilgili önemli düzenlemeler yer aldığına dikkat çekti. Özellikle küçük yaştaki çocukların en fazla ilgisini çeken yayınların başında reklamların geldiğini söyleyen Bakan Canikli, “Reklamlardan en fazla etkilenen kesim çocuklardır. Bu nedenle yeni yürürlüğe giren yönetmelikle birlikte çocuklara yönelik reklamlara ilişkin özel düzenlemelere yer verildi. Buna göre, reklamlar çocukların; fiziksel, zihinsel, ahlaki, psikolojik ve toplumsal gelişim özelliklerini olumsuz yönde etkileyebilecek hiçbir ifade ya da görüntü içeremeyecek” dedi.
Reklamların çocukların taklit edebilecekleri şiddet unsurlarını içeremeyeceğini kaydeden Bakan Canikli, “Yeni düzenleme ile artık reklamların çocukları, kendileri veya çevreleri için tehlike oluşturabilecek araç, gereç ve nesneleri kullanırken veya oynarken göstermesi yasaklanmıştır” dedi.
Bakan Canikli, çocuklara yönelik reklamların çocuklarda gerçek dışı beklentilere neden olan veya kurgu ile gerçeklik arasındaki farkı ayırt etmeyi zorlaştıran unsurlar içeremeyeceğine dikkat çekti. Bakan Canikli şöyle konuştu: “Reklamlar belirli bir ürüne sahip olmanın ya da o ürünü kullanmanın çocuğa, yaşıtı olan diğer çocuklara göre fiziksel, sosyal veya psikolojik bir üstünlük sağlayacağı yönde bir etki oluşturacağına yönelik mesajlar içeremez. Aynı şekilde, reklamların ebeveynlerin çocuklarına yönelik sevgi, şefkat, bağlılık gibi hassasiyetlerini istismar edemeyeceği düzenlenmiş ve çocukları, bir mal veya hizmeti edinmek için, ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik eden reklamlar yasaklanmıştır. Böylece artık çocuklarımız hiçbir şekilde reklamlarda bir ikna aracı olarak kullanılamayacak. Ebeveynlerin çocuklarına yönelik sevgi, şefkat, bağlılık gibi hassasiyetleri de istismar edilmemiş olacak.”
Reklamlarda mal veya hizmetin her aile bütçesine uygun olduğunun ifade edilemeyeceğine de dikkat çeken Bakan Canikli, böylelikle aile bütçelerini zorda bırakacak pazarlama girişimlerinin de önleneceğini belirtti.
Kredinin Toplam Maliyeti Açıkca Belirtilecek
“Bankalar tarafından yayınlanan reklamlarda da tüketicilerimizin doğru bilgilendirilmesine yönelik düzenlemeler gerçekleştirdik” diyen Bakan Canikli, yönetmelikle birlikte faiz ve kar payı oranlarının reklamlarda doğru olarak belirtilmesini ve vade sonunda elde edilecek toplam tutarı etkileyecek koşullara yer verilmesini zorunlu kıldıklarını ifade etti. Bakan Canikli, kredi hizmetlerine ilişkin reklamlarda kredinin tüketiciye toplam maliyetinin aylık ve yıllık yüzde değerinin açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi gerektiğini söyledi.
Yanıltıcı İfadeler Yer Alamayacak
Doğrudan satış ve tele-alışveriş reklamlarında; “ilk kez, son, sadece, tek bir sefer, sınırlı satış, hepsi satılmak üzere, satıldı satılacak” gibi ifadelerle tüketicilerin mal veya hizmeti satın almaya teşvik edilmesinin yasaklandığını kaydedenBakan Canikli, yeni düzenlemeyle bu alanda sıklıkla yaşanan tüketici mağduriyetlerinin önüne geçileceğini söyledi.
Bakan Canikli düzenlemelere ilişkin şu değerlendirmeleri yaptı: “Yeni yönetmelikle devre mülk sözleşmeleri hariç olmak üzere; devre tatil veya uzun süreli tatil hizmetlerinin, yatırım aracı olarak tanıtılması yasaklandı. Falcı, medyum, astrolog ve benzerleri tarafından verilen hizmetlerin hiçbir şekilde reklamı yapılamayacağı düzenlenerek tüketicilerin maddi ve manevi olarak istismar edilmesi engelleniyor. Konut veya tatil amaçlı taşınmaza ilişkin reklamlarda fiyata yer verilmesi halinde ilgili bağımsız bölümün brüt ve net alanlarının da gösterilmesi zorunlu hale getirilerek konut alan tüketicilerin bilgi eksikliğinin istismar edilmesi engellenmiş oldu. Reklamı yapılan bir malın içeriğinde, toplumun genel dini hassasiyetlerine aykırı bir bileşenin doğrudan veya dolaylı olarak kullanılması halinde, bu hususun reklamlarda açıkça belirtilmesi zorunlu hale getirilerek tüketicilerin evrensel bir hakkı olan ‘Bilgilendirilme Hakkı’ alanında önemli bir gelişim sağlandı.”
